Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri için gün sayılı. Son yıllarda yapılan seçimlerde belirleyici olan Kürt seçmenin oylarının bu seçimlerde de kilit rol oynaması bekleniyor. HDP’nin cezaevindeki eski eşbaşkanı Selahattin Demirtaş’ın PKK’yı silahsızlandırma sözü, Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Kürtler” başlıklı imajı, Yeşil Sol Parti’nin (YSP) Emek ve Özgürlük İttifakı’nın açıklaması Kılıçdaroğlu’na destek Kürt seçmen tarafından yakından takip ediliyor.
Peki Türk siyasetinde belirleyici olan Kürt seçmenin siyasetten beklentisi nedir? Bu soruya en iyi cevap Kürt siyasetinin merkezi Diyarbakır’dadır. Seçim havasının kentin sokaklarında hissedilmesiyle siyasi tartışmalar başladı.
2015 yılında bölgede yaşanan hendek olayları, belediyelere kayyum atanması, HDP’li siyasetçilerin tutuklanması gibi konular Diyarbakır’da yaşayanların hafızasında hâlâ tazeliğini koruyor. Hızla bozulan ekonomi, iktidara tepkiyi artırırken, Kürt seçmeninin 21 yıl önce AKP’ye verdiği kredinin neredeyse sonuna gelmiş olan Kürt sorununa ilişkin güvenlik odaklı politikaların olduğu görülüyor.
Diyarbakır’da seçim afişleri asıldı Fotoğraf: Felat Bozarslan/DW
Öne çıkan talep: Kürt sorununun çözümü
Türkiye’de etnik nüfus sayımı yapılmadığı için resmi Kürt nüfusu bilinmiyor. Ancak Kürt Araştırmaları Merkezi’nin yaptığı araştırmalara göre Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 20’si yani 21 milyona yaklaşan Kürt’tür. Bu da Türkiye’de en az 12 milyon Kürt seçmeninin varlığına işaret ediyor. Uzun yıllar şiddet olayları ile yaşamak zorunda kalan Kürt seçmeninin temel talebi, siyasi tercihleri farklı da olsa analizdir.
15 Temmuz darbe girişiminin ardından 2016 yılında Kanun Hükmünde Kararname ile mesleğinden ihraç edilen 27 yaşındaki Edebiyat Öğretmeni Neşet Baltaş, Kürt sorununun akıl, mantık ve bilim çerçevesinde çözülmesini istiyor. Baltaş, “Türkiye’deki siyasi iktidarların çıkmazdan dolayı güçlerini kaybederek tarihin çöplüğündeki yerini aldıklarını” belirterek, AKP’nin şu anda içinden geçtiği şeyin bu olduğu görüşünde:
“Çünkü halkın gerçek gücü burada ve burada halkın gücüne yansımak istenmiyor. Bu nedenle öncelikle bu duvarların yıkılması noktasında mantıklı bir politika izlenmelidir. Tabii ki asıl amaç bu ülkenin geleceğe yürümesi isteniyorsa bu sorunu eşitlikçi ve özgürlükçü bir formülle çözmektir.”
KHK ile meslekten ihraç edilen 27 yaşındaki Edebiyat Öğretmeni Neşet BaltaşFoto: Felat Bozarslan/DW
42 yaşındaki inşaat mühendisi Tarık Ekinci de seçimleri bir çıkış yolu olarak görüyor. Seçimlerin Kürt halkına daha güzel günler getirmesini beklediğini söyleyen Ekinci, Kürt sorununun aktörleriyle birlikte çözülmesi ve bu nedenle tutuklu siyasetçilerin serbest bırakılması gerektiğini savunuyor.
Kılıçdaroğlu’nun adaylığı heyecan yarattı
Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığı, CHP’nin güçlü olduğu şehirler kadar Kürt seçmenin yaşadığı Diyarbakır’da da heyecan yarattı. Kılıçdaroğlu’nun Kürt ve Alevi kimliğinin etkisine rağmen HDP’nin de üyesi olduğu Emek ve Özgürlük İttifakı’nın desteği de bu heyecanın oluşmasında büyük rol oynadı. Kürt seçmenin Kılıçdaroğlu’ndan beklentisi oldukça geniş. Bazı kesimler ekonomik sorunlardan kurtulmak isterken, Kürt seçmenin çoğunluğu barış, çözümleme ve demokratikleşme taleplerini dile getiriyor.
Kamu kurumundan emekli olan Mehmet Toprak, Kılıçdaroğlu seçilirse Kürt halkının haklarını tanıması gerektiğini söylüyor. “Kürt, Türk, hepimiz kardeşiz ve birbirimizi vurmak istemiyoruz” diyen Toprak, Kılıçdaroğlu’na kürsüde destek verdiğini söylüyor:
“Kılıçdaroğlu bizi destekliyorsa, o Kürt halkını destekliyorsa biz de destekleyeceğiz. O da Kürt. O Kürt halkını desteklemiyorsa biz onu ne destekliyoruz ne de tanıyoruz.”
Restoran işletmecisi Azad Mat, önce Kürtçe ana dilinin ve statüsünün tanınmasını istiyor. Türkiye’de ırkçılığın kökünün kazınması gerektiğini söyleyen Mat, “Ana dilimiz güvence altına alınmalı, kimliğimiz tanınmalı. Kürtler ikinci sınıf muamelesi görmemeli. Partimiz kime uygun görürse ona oy veririz” diyor.
CHP 30 yıl sonra denkleme girmek istiyor
TBMM’ye 12 milletvekili gönderecek olan 2 milyon nüfuslu Diyarbakır’da oylar bugüne kadar HDP ile AKP arasında bölündü. Diyarbakır’da 2018 genel seçimlerinde HDP yüzde 65,5 oyla dokuz, AKP ise 21,5 oyla üç milletvekili kazandı. Yıllardır Kürtlere mesafeli olan ancak son yıllarda aradaki buzları kırmaya çalışan CHP de bu seçimde denkleme girmek istiyor. CHP’nin bölgedeki Kürt sorunu tarihinde önemli bir rol oynadığına dair yaygın bir kanı olsa da Kılıçdaroğlu’nun dönüştürdüğü partiye sempati artıyor gibi görünüyor. İki dönem İstanbul’dan seçilen CHP Diyarbakır Milletvekili adayı Sezgin Tanrıkulu bu kez memleketinden aday oldu.
Sosyal, siyasi ve kültürel kimliğinin Diyarbakır’la ilgili olduğunu belirten Tanrıkulu, “Ben bu şehrin insanıyım. Benim bu şehre çok işim var, bu şehrin bana çok işi var. Diyarbakırlı vefayı bilir. , sadakat sözü ver ve vicdan sahibi ol. “Onlara güveniyorum. Benimle ilgileneceklerini biliyorum” diyor.
CHP Diyarbakır Milletvekili adayı Sezgin TanrıkuluFotoğraf: Felat Bozarslan/DW
Diyarbakır’da yıllarca avukatlık ve iki dönem baro başkanlığı yapan Tanrıkulu, bölgedeki Kürt sorununa ilişkin hak ihlallerini en iyi bilen isimlerden biri. CHP ile Kürtler arasındaki açmazın aşılmasında önemli rol oynayan Tanrıkulu, 30 yıl sonra Diyarbakır’a milletvekili atamanın eşiğine geldiklerini belirtiyor. Seçimden sonra toplumun tüm kesimlerinin mecliste yer alacağını belirten Tanrıkulu, bu mecliste CHP öncülüğünde kurulacak bir tablonun, analizin usulünü ve esasını belirleyecek bir tablo olacağını belirtiyor:
“Kürt sorununun dört ana başlığı var. Bunlardan biri siyasal katılım sorunu. Siyasi katılımın yerel ve ulusal ayağı var. Dolayısıyla yerel halk kendi seçtiği halkın görevden alınmasını istemiyor. Dolayısıyla kayyum olmayacak. Kim olursa olsun. Yerelden seçilen yönetecek.Ulusal partiler kapatılmayacak ve dokunulmazlıklar kaldırılmayacak.Demokratik siyaset.Bunu yapanlar hapse girmeyecek. Demokratik siyaset hukukun güvencesi altında olacaktır. Üçüncüsü anadil sorunudur. Bu bütün Kürtlerin ortak sorunudur. Bu sorun masada olacak, bu sorun adım adım mutabakatla çözülecek. Dördüncüsü, Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında yaşayan Kürtlerle dostane ilişkiler kuracağız.”
YSP listesinde Çandar sürprizi
Diyarbakır’da oyların çoğunluğunu alacak partinin HDP yerine seçime girecek olan YSP olması bekleniyor. Diyarbakır’da Demokratik Toplum Kongresi Eşbaşkanı Berdan Öztürk’ü birincilikle aday gösteren YSP’nin listesinde sürpriz isim gazeteci Cengiz Çandar oldu. Bir süredir Diyarbakır’da seçim çalışmaları yürüten Çandar, 14 Mayıs seçimlerinin çok güçlü bir taban dalgası ortaya çıkaracağını düşünüyor. İktidarın son açıklamalarının büyük bir acizlik ve yenilgi sinyali verdiğini düşünen Çandar, “Dolayısıyla bu seçim, otokratik bir rejimin sandıkta, kendi koyduğu sandıkta yenilgisi ile sonuçlanacak ve bu seçimde de yenilgiye uğratılacaktır” diyor. dünyanın birçok yerinde önemli denge değişikliklerini tetiklemeye aday olun.”
Gazeteci Cengiz Çandar, YSP listesindeki sürpriz isimFotoğraf: Felat Bozarslan/DW
YSP adayı Cengiz Çandar, uzun yıllar Kürt sorununu araştıran ve yazan bir isim. Çandar, Kürt sorununun 10-20 yıl öncesine göre daha karmaşık ve çetrefilli bir hal aldığına dikkat çekerek, şunları söylüyor:
“Bu rejim gitmeden, bırakın analiz, sürece girmeyi, Kürt sorununun analiz sözlerini bile söyleyemeyeceğiz. O yüzden öncelikle Emir Erdoğan sahneden çekilmeli ve bu Kürt karşıtı baskıcı rejim bitmeli. Onun için önce bu rejim gidecek, sonra normale dönmeliyiz” dedi. “Normalleşme olduğu sürece Kürt sorununun demokratikleşme ikliminin oluştuğu noktadan tahlili için kolları sıvayabiliriz. Öncelikle omuzlarımızdaki yükten kurtulalım, vücudumuzu dinlendirelim. , güçlerimizi toplayalım, yoksa bu yükün altında ezilip dümdüz olabiliriz.”
AKP ve ÂLÂ Parti adaylarının amca çocukları
Diyarbakır seçimlerinde en çok merak edilen bahis AKP’nin kaç milletvekili seçeceği. Bir önceki seçimde üç milletvekili çıkaran iktidar partisi, bu seçimde dağılmış ve küskün seçmeni bir araya toplamak için, kentin önemli isimlerinden eski milletvekili Galip Ensarioğlu’nu birinci aday olarak göstermişti. Bir veya iki milletvekili ataması beklenen AKP’nin ikinci adayı ise Ulu Cami’nin eski imamı Sait Yaz. İYİ Parti’nin Diyarbakır birinci adayı, AKP adayı Galip Ensarioğlu’nun kuzeni ve İYİ Parti İstanbul adayı Mehmet Salim Ensarioğlu’nun oğlu Vejdin Ensarioğlu oldu. AKP ve GÜZEL PARTİ arasında seçim yapacak olan Ensarioğlu Ailesi ve yakınlarını kimlerin tercih edeceği de merak konusu.
AKP milletvekili adayı Galip Ensarioğlu’nun danışmanları, DW Türkçe’nin görüşme ve seçim çalışmalarını takip etme talebine yanıt vermedi.
Mani olmadan DW Türkçe’ye nasıl ulaşabilirim?
